Scheiding kinderen: van liefdespartners naar ouderpartners

Kinderen ervaren vaak gevoelens van verdriet, angst, verwarring en boosheid. Voor hen is het daarom fijn als hun ouders al tijdens de scheiding de hulp inroepen van een kinder- en jeugdtherapeut. Op die manier kunnen ze hun gevoelens kwijt bij een vertrouwd persoon, zonder het gevoel te hebben hun ouders extra te belasten. Als jezelf overloopt van emoties door de scheiding en je je zorgen over de (financiële) toekomst, ben je niet altijd in staat om adequaat te reageren op de gevoelens van je kind(eren).

Vanuit je ouderinstinct wil je hen beschermen, maar dat kan door alle strubbelingen met elkaar ernstig in het gedrang komen. Het is nodig om eerst zelf kalm te worden, zodat je helder kunt nadenken en signaleren hoe je kind zich voelt. Belangrijk is het dus om als liefdespartners goed “af te hechten van de relatie”. Op die manier kun je als ouderpartners je rol goed blijven vervullen. Wat je niet oplost, rust altijd op de schouders van je kind.

Vraag je zelf af: “Wat stop ik in de ouderrelatie? Iets slechts of juist iets goeds?” Alles wat ouders in die “tussenruimte” stoppen, stoppen ze ook in hun kind.

Bijna alle kinderen wensen en hopen dat hun ouders weer bij elkaar komen. Zeker op het moment dat er een nieuwe partner geïntroduceerd wordt. Verder willen kinderen door beide ouders gezien en erkend worden. In hun nood en behoeften. Dat kan ervoor zorgen dat kinderen het verdriet van jou als ouder zien en zichzelf daardoor gaan wegcijferen. Ze gaan dingen zeggen die jij graag wilt horen, ook over de andere ouder. Uit angst om jou te verliezen als vader of moeder gaan ze een dubbelrol spelen met als doel om voor jou te zorgen. Dat noemen we parentificatie.

Parentificatie is ten alle tijden beschadigend. Je kind moet kind kunnen zijn en blijven. Jij blijft de grote, wijze en verstandige volwassene, die overzicht houdt. Bovendien zal jouw kind jouw gedrag gaan kopiëren: doe het dus zelf positief voor. En een hele belangrijke: praat nooit negatief tegen je kind over de andere ouder (of in het bijzijn van je kind). Je keurt daarmee  50% af van je kind en werkt de “dubbelrol” van je kind zelf in de hand. Gun je kind het contact met de andere ouder.  Dat zal hij of zij als positief ervaren. Hierdoor kan alle aandacht van jouw kind naar de normale ontwikkelingstaken gaan.

We spreken van ouderverstoting als er een coalitievorming is tussen een ouder en het kind (of kinderen), met buitensluiting van de andere ouder. De buitengesloten ouder is gezond en beschikbaar en het gebeurt uit angst van de andere ouder. Dit is per definitie ziekmakend. Het wordt ook wel het PAS Syndroom genoemd en heeft te maken met het hechtingssyteem van de ouder die zich eraan schuldig maakt. Er wordt een overlevingsmechanisme van de ouder getriggerd en het belang van het kind wordt volledig uit het oog verloren.

Omdat de ouder vanuit de trigger reageert en gaat handelen kan hij of zij niet meer helder en gezond voor zichzelf zorgen en dus ook niet voor de kinderen. De gezonde ouder zal zich uiteindelijk in de meeste gevallen uitgeput en moe gestreden terugtrekken. Geen enkele weldenkende ouder die net een gezin heeft gesticht wil dit. Ook de ouders die besluiten uit elkaar te gaan hebben goede voornemens en intenties. Maar door de paniek en heftige gevoelens bevinden ze zich toch een aantal maanden later in een heuse vechtscheiding waarin ze zelf en hun kinderen kopje onder gaan. Dit heeft voor kinderen vergaande gevolgen, tot in de late volwassenheid.

Alle ouders willen het beste voor hun kind. Maar waar gaat het dan fout? Aan de hand van een casus legt Nicole Jansen uit hoe gedrag van een kind kan veranderen als de ouders het belang van hun kind niet vooropzetten:

“Een aantal jaar geleden kwam een vader van een meisje van 7 jaar om hulp vragen voor het gedrag van zijn dochter Emily. Ze had woede aanvallen waarbij ze spullen kapot maakte. Ze maakte zich schuldig aan liegen thuis en op school en werd betiteld als onhandelbaar. Haar ouders waren een aantal jaar daarvoor gescheiden. Beide ouders hadden een nieuw gezin gesticht en een nieuw kind gekregen. Hiermee hadden beiden het druk en er ging veel aandacht uit naar de nieuwe partner en het nieuwe kind.”

Nicole vervolgt: ”Uitstapjes werden vaak alleen met het nieuwe gezin gemaakt, als Emily er niet bij was, want dat was praktischer. Ze ging zich hiernaar gedragen: negatief aandacht vragen en de ouders tegen de nieuwe partner opzetten.  Als je 7 jaar bent heb je nog geen goed onderscheidingsvermogen van fantasie en werkelijkheid. Door de waarheid te verdraaien denk je dus dat je ervoor kunt zorgen dat die nieuwe partners weggaan. Op die manier kunnen papa en mama weer bij elkaar komen. Beide ouders kozen partij voor hun nieuwe partners, die Emily als stoorzender zagen in hun nieuwe fijne gezin. Het meisje kon niet anders dan op haar niveau kenbaar maken dat het ook een plek in beide gezinnen wilde. Heel verdrietig dus, want ze werd niet meer gezien en had geen echte plek meer.”

Als Nicole Jansen bij de start van een traject vraag naar de communicatie met de ex partner, zegt bijna iedereen: “Oh, ja hoor wij kunnen het heel goed met elkaar vinden”. Bijna altijd zijn er onderliggende processen die spelen die het gedrag van een kind negatief beïnvloeden. Zo betalen alle partijen twee keer de rekening (of vaker). Conclusie: los de problemen met je ex-partner op en werk aan jullie communicatie als ouders. Alleen dan kun je een goede ouder zijn en blijven.